راهنمای جامع انواع چک بانکی در ایران| بررسی کاربرد ها و مزایا انواع چک
انواع چکبانکی در ایران یکی از مهم‌ترین تسهیلات و خدماتی است که بانک‌ها به مشتریان خود ارائه می‌کنند. این چک‌ها کاربردهای مختلفی دارند. از جمله مزیت مهم آن‌ها این است که چک‌ها نسبت به پول نقد، خطر دزدی و گم شدن آن‌ها کمتر است. در نتیجه بهترین گزینه و انتخاب برای انجام معاملات و خرید با مبالغ زیاد هستند. همچنین با دانستن کاربردها و موارد استفاده از انواع چک بانکی در ایران، شما می‌توانید چک مناسب خود را بر اساس شرایط انتخاب کنید.
در این مقاله از وام پویا به بررسی انواع چک بانکی در ایران، ویژگی‌ها و کاربرد هر یک خواهیم پرداخت. با ما همراه باشید.
چک چیست؟
قبل از هرچیزی، لازم است یک تعریف کلی از خود چک داشته باشیم. چک یا به انگلیسی (Cheque) یک سند و ابزاری است که دارای تاریخ، امضا، نام فرد پرداخت‌کننده و گیرنده می‌باشد و به صورت کتبی نوشته می‌شود. با دریافت چک، فرد گیرنده می‌تواند با مراجعه به بانک مبلغ مشخص‌شده در چک را از حساب فرد پرداخت‌کننده، برداشت کند.
چک‌ها یک روش ایمن و مطمئن برای انتقال پول به ویژه مبالغ بالا هستند. زیرا در صورت مفقودی و گم شدن چک، افراد دیگر نمی‌توانند آن را نقد کنند و فقط کسی که چک به نام او صادر شده است این توانایی را دارد. انواع چک بانکی در ایران بسیار متنوع و مختلف است. در ادامه به بررسی آن‌ها می‌پردازیم.
چکبانکی عادی
چک عادی، یکی از قدیمی‌ترین و رایج‌ترین أنواع چکبانکی در ایران است. هر کسی که حساب جاری در یک بانک داشته باشد، می‌تواند برای دریافت چک از آن بانک اقدام کند. استفاده از چک به معنی این است که فرد به شخص گیرنده اجازه برداشت پول از حساب خود را می‌دهد.
افراد می‌توانند چک را هم در وجه حامل و هم در وجه شخص گیرنده بنویسند. در این صورت شخص با مراجعه به یکی از شعب بانک می‌تواند آن را نقد کند. اما در نظر داشته باشید که نوشتن چک در وجه حامل می‌تواند مشکلاتی را هم ایجاد کند. مثلا اگر چک گم یا دزدیده شود، هر کسی می‌تواند آن را نقد کند.
یکی از مشکلات چک بانکی عادی این است که هیچ تضمینی برای پرداخت آن وجود ندارد. در واقع تضمین‌کننده این چک صرفا موجودی و اعتبار حساب فردی است که چک را می‌نویسد. اگر موجودی حساب او در زمان نقد کردن کافی نباشد، فرد نمی‌تواند پولی دریافت کند. در این شرایط ۲ ماه فرصت برای برگشت زدن چک و شکایت از فرد وجود دارد. بنابراین به خاطر داشته باشید که گرفتن چک عادی بانکی از افرادی که شناختی از آن‌ها ندارید، ممکن است کار درستی نباشد.
چکبانکی تاییدشده
چک تاییدشده، یکی دیگر از انواع چکبانکی در ایران است. وقتی شخصی چک تاییدشده می‌کشد، در واقع این اجازه را به بانک می‌دهد تا مبلغ مشخص‌شده در چک را در حساب خود بلوکه کند. با این کار فرد گیرنده مطمئن می‌شود که چک در زمان و تاریخ تعیین‌شده نقد می‌شود. برای اینکار بانک ابتدا موجودی حساب شخص را بررسی می‌کند و در صورتی که مبلغ نوشته‌شده در چک در حساب او موجود باشد، چک را تایید می‌کند. در غیر این صورت اجازه صدور چک را نمی‌دهد.
چکبانکی تضمین‌شده
یکی دیگر از أنواع چک بانکی در ایران، چک تضمین‌شده است. این نوع از چک بیشتر در معاملات و خریدهای با مبلغ زیاد استفاده می‌شود. این نوع چک توسط خود بانک و به درخواست فرد صادر می‌شود. در این صورت مبلغ مشخص‌شده در چک بلافاصله از حساب فرد کم می‌شود. در نتیجه شخص گیرنده می‌تواند با مراجعه به بانک، آن را نقد کند.
چکبانکی تضمین‌شده به ۲ شکل وجود دارد:
- چک تضمین‌شده عادی: در این نوع چک، مبلغ بلافاصله توسط بانک از حساب شخص صادرکننده چک کسر شده و ظرف ۲۴ ساعت به حساب شخص گیرنده واریز می‌شود.
- چک تضمین‌شده رمزدار: در این نوع از چک تضمین‌شده، به محض اینکه چک صادر شود، پول به حساب فرد گیرنده واریز خواهد شد.
همه‌ی افرادی که حساب بانکی دارند می‌توانند برای گرفتن چک تضمین‌شده اقدام کنند. در معاملات بزرگ مثل خرید ملک، ماشین، زمین یا مجتمع و… که پول زیادی جابه‌جا می‌شود، استفاده از این نوع از أنواع چکبانکی در ایران، بسیار مناسب است.
برخی از مزایای استفاده از چک تضمین‌شده شامل:
- یکی از مهم‌ترین مزیت‌های آن، اطمینان از نقد شدن چک است. زیرا مبلغ چک از قبل از حساب فرد کسر شده است.
- پول در سریع‌ترین زمان ممکن برای فرد گیرنده واریز می‌شود.
- این نوع از چک فقط توسط شخص دریافت‌کننده قابل نقد کردن است. در نتیجه احتمال کلاهبرداری و سواستفاده کاهش می‌یابد.
- این چک‌ها به دلیل امنیت بالایی که دارند، احتمال جعل آن‌ها بسیار کم است.
- یکی از بهترین ویژگی‌های این چک این است که تحت هیچ عنوانی توقیف یا مسدود نمی‌شوند. یعنی حتی در صورت فوت فرد صادرکننده، باز هم امکان نقد کردن آن وجود دارد.
چک بین بانکی یا رمزدار
چک بین بانکی نوعی دیگری از أنواع چک بانکی در ایران است. این نوع چک نیز برای انجام معاملات بزرگ استفاده می‌شود. اما همانطور که از اسمش مشخص است، این چک برای جابه‌جایی و انتقال پول از یک بانک به بانکی دیگر است و امکان نقد شدن ندارد. در نتیجه امنیت این نوع چک نسبت به چک‌ها دیگر بسیار بالا است. این چک مانند چک بانکی تضمین‌شده، توسط خود بانک صادر می‌شود و نیازی به دسته‌چک ندارد.
در چک بین بانکی، فرد متقاضی باید چک را در وجه شخص دریافت‌کننده بنویسد و شماره حساب و کد شعبه بانکی که در آن حساب دارد را نیز وارد کند. در پایان کار بانک مبدا مبلغ مشخص‌شده را به حساب فرد دریافت‌کننده در بانک مقصد می‌ریزد.
برخی از مزایای استفاده از چک بین بانکی:
- خرید و فروش وسایل نقلیه مثل ماشین و موتور
- خرید و فروش ملک
- پرداخت پول پیش به حساب صاحب خانه
- بازپرداخت بدهی‌های سنگین و زیاد
چکبانکی مسافرتی
چک مسافرتی یکی از أنواع چکبانکی در ایران است که برای کسانی که اهل سفرهای خارجی و متعدد هستند، بسیار مناسب است. معمولا هنگام سفر برون‌مرزی و خارجی، همراه داشتن پول نقد به مقدار زیاد علاوه بر خطرناک بودن، حمل آن را نیز مشکل می‌کند.
اما چک مسافرتی این مشکل را برای افراد حل کرده است. در واقع این چک برای مسافران و گردشگران طراحی شده است تا نگران حمل پول‌های خود نباشند. افراد می‌توانند با مراجعه به هریک از شعب بانک صادرکننده چک در کشورهای مختلف، آن را نقد کنند و پول خود را دریافت کنند.
برخی از مزیت‌های استفاده از چکبانکی مسافرتی شامل:
- چک مسافرتی دارای امضای دوگانه است. در نتیجه افراد دیگر نمی‌توانند آن را نقد کنند. در نتیجه اگر چک دزدیده یا گم شود، قابل تعویض است.
- چک مسافرتی یک چک امن برای سفرهای خارجی محسوب می‌شود چرا که در سرتاسر جهان پذیرفته‌شده است و اعتبار دارد.
- این چک‌ها تاریخ انقضا ندارند. یعنی لازم نیست برای نقد کردن آن در تاریخ و زمان مشخصی به بانک مراجعه کنید. همیشه امکان نقد آن‌ها وجود دارد.
چکبانکی صیادی
یکی از جدیدترین انواع چک بانکی در ایران که جایگزین چک‌های عادی نیز شده است، چک صیادی است. چک صیادی در واقع بیشتر به عنوان ضمانت برای خرید اقساطی و فقط توسط بانک مرکزی صادر می‌شود. همچنین تمامی این چک‌ها دارای یک کد ۱۶ رقمی یکتا هستند که باید در سامانه صیاد ثبت شوند. در نتیجه امنیت این مدل چک‌ها بسیار بالا است و بسیاری از فروشگاه‌ها و سایت‌ها برای خرید قسطی، این چک را قبول دارند.
تفاوت چک صیادی با چک عادی چیست؟
تا قبل از سال ۱۴۰۰ که هنوز چک صیادی جایگزین چک عادی نشده بود، اکثر مردم صرفا با داشتن یک حساب جاری می‌توانستند دسته‌چک بگیرند. همچنین سوابق بانکی و بدهی‌های قبلی آن‌ها بررسی نمی‌شد و در نتیجه احتمال برگشت خوردن چک زیاد بود.
اما چک صیادی به عنوان یکی از انواع چکبانکی در ایران، همانطور که گفته شد با داشتن کد یکتا، امنیت و تضمین بالاتری دارد. همچنین اینکه سوابق بانکی افراد برای دریافت این چک بررسی می‌شود و فرد درخواست‌کننده باید دارای حساب بانکی با حداقل ۲ سال فعالیت باشد. اگر فرد سابقه چک برگشتی داشته باشد، تا زمان بهبود اعتبار خود نمی‌تواند برای دریافت این چک اقدام کند.
جمع‌بندی
در این مقاله به بررسی أنواع چکبانکی در ایران، ویژگی‌ها و کاربردهای استفاده هریک پرداختیم. آشنایی و داشتن آگاهی کامل از أنواع چک‌های بانکی و کاربرد هرکدام، می‌تواند در زمینه مدیریت أمور مالی به شما کمک کند. این دانش برای انتخاب بهترین نوع چک بر أساس نیاز شما ضروری است. چه برای انجام معاملات بزرگ مثل خرید ماشین و خانه و چه برای مسافرت‌های برون‌مرزی و خرید قسطی، چک‌ها می‌توانند یک روش موثر برای انجام این کارها باشند.
با استفاده از اطلاعات این مقاله از وام پویا ، می‌توانید با آگاهی کامل نسبت به دریافت چک مورد نظر خود اقدام کنید.
سوالات متداول:
۱. چند نوع چکبانکی در ایران وجود دارد؟
چک‌های بانکی شامل چک عادی، چک تاییدشده، چک تضمین‌شده، چک بین بانکی و چک مسافرتی هستند که هرکدام کاربردهای خاص خود را دارند.
۲. چک صیادی چیست و چه تفاوتی با چک‌های قدیمی دارد؟
چک صیادی نوع جدیدی از چک است که با هدف کاهش تخلفات و افزایش شفافیت مالی طراحی شده و قابلیت استعلام وضعیت اعتباری صادرکننده از سامانه بانک مرکزی را دارد.
۳. چک تضمینی چیست و چه مزایایی دارد؟
چک تضمینی توسط بانک صادر شده و پرداخت آن توسط بانک تضمین می‌شود، بنابراین امکان برگشت خوردن ندارد و امنیت بالاتری نسبت به چک عادی دارد.
۴. آیا چک بین‌بانکی قابل نقد شدن است؟
خیر، چک بین‌بانکی فقط برای انتقال وجه از یک بانک به بانک دیگر صادر می‌شود و امکان نقد کردن آن وجود ندارد؛ تنها می‌توان آن را به حساب مشخص‌شده واریز کرد.
۵. در صورت برگشت خوردن چک چه اقداماتی باید انجام داد؟
دارنده چک می‌تواند با مراجعه به بانک، گواهی عدم پرداخت دریافت کند و سپس از طریق سامانه صیاد، اجرای ثبت یا دادگاه برای وصول مبلغ چک اقدام کند.
